Een aantal medische isotopen kan alleen grootschalig in een nucleaire reactor geproduceerd worden. Dit geldt voor de meeste therapeutische isotopen, maar op dit moment ook voor de bekende diagnostische isotoop molybdeen-99.
Naast het produceren van isotopen in reactors, bestaan er ook niet-nucleaire productie-alternatieven. Zo is er een techniek om medische isotopen te produceren via zogenaamde cyclotrons, oftewel versnellers. Hiermee wordt volop geëxperimenteerd. Deze versnellers zijn geschikt om diagnostische isotopen te produceren als fluor-18 (breed toegepast voor PET-scans), jodium-123 (voor diagnose van de schildklierfunctie), thallium-201 en rubidium-82 (waarmee artsen hartaandoeningen kunnen opsporen). Cyclotrons zullen reactors nooit vervangen, maar ze kunnen elkaar wel aanvullen.
Molybdeen-99 via deeltjesversnellertechnologie nog niet bewezen
Het ‘Lighthouse-initiatief’ (België) en SHINE Medical Technologies LLC (‘SHINE’, USA) hopen in de toekomst de isotoop molybdeen-99 beschikbaar te hebben voor diagnoses. Deze projecten verkeren nog in een ontwikkelingsfase en de techniek moet nog bewezen worden.
Zo onderzoekt SHINE de mogelijkheden om de diagnostische isotoop molybdeen-99 (Mo-99) te produceren uit laag verrijkt uranium (LEU) door gebruik te maken van deeltjesversnellertechnologie. Met deze technologie worden neutronen via een versneller op een vloeibaar uraniummengsel geschoten waardoor Mo-99 ontstaat. Het voordeel volgens SHINE is dat deze nieuwe technologie minder energie verbruikt en ook de hoeveelheid radioactief afval zou t.o.v. reactorgeproduceerde Mo-99 kleiner zijn.
Marktvraag naar therapeutische isotopen neemt toe
PALLAS richt zich naast Mo-99 ook op therapeutische isotopen. De verwachting is dat de marktvraag naar therapeutische isotopen wereldwijd sterk zal toenemen. Dat geldt slechts in beperkte mate voor diagnostische isotopen. Veruit de meeste therapeutische isotopen, waaronder lutetium, kunnen alleen effectief worden geproduceerd in een reactor en niet in een deeltjesversneller. Dit geldt ook voor de SHINE-technologie. SHINE heeft op dit moment een samenwerkingsverband met een onderzoeksorganisatie die een zuiveringsproces ontwikkelt voor bestraald lutetium. Dit proces dient nog te worden opgeschaald. De bestraling blijft echter afhankelijk van reactorcapaciteit.
Verschillende productietechnieken aanvullend op elkaar nodig
PALLAS omarmt de initiatieven zoals Lighthouse en SHINE. Het gaat er tenslotte om dat er voldoende medische isotopen beschikbaar zijn. De verwachting is dat de vraag naar medische isotopen in de toekomst zo groot wordt, dat we alle verschillende productietechnieken naast elkaar nodig zullen hebben. PALLAS houdt naast SHINE en Lighthouse alle alternatieve technologieën nauwlettend in de gaten en houdt in haar business case rekening met het slagen van een of meerdere ervan in de toekomst.
